Dzieci, w swojej swobodzie i naturalności bycia, niczym się nie martwią. Liczy się dla nich zabawa, pozytywne emocje, zawsze mają też energię do działania. Domeną dzieciństwa jest brak trosk, poczucia upływającego czasu czy odpowiedzialności oraz dużej ilości konkretnych obowiązków. Każdy rodzic zdaje sobie jednak sprawę, że są pewne zachowania, których pociech należy uczyć od małego. Chodzi o to, aby wzrastały w dobrych nawykach, jak również, żeby z wiekiem stawały się coraz bardziej zaradne. Poza tym, w całej młodzieńczej rezolutności, nie można pozwalać dziecku na wszystko. Mimo, że pociechy nie zawsze będą zadowolone, należy uczyć je, iż niektóre słowa albo zachowania są nieodpowiednie i mogą sprawiać przykrość innym albo doprowadzić ich samych do nieprzyjemnych sytuacji. Jedną z nauk, jakie rodzice muszą przekazywać najmłodszym, jest dbanie o porządek – w swoim pokoju, ale tez ogólnie w domu czy mieszkaniu, także w szkole lub przedszkolu. Czasami bywa to sporym problemem, bo maluch, skory do zabawy, niekoniecznie cieszy się na myśl o odkładaniu zabawek na miejsce albo czyszczeniu zabrudzeń, choćby po farbkach, kredkach czy jedzeniu. Poniższy tekst może być pomocą dla wszystkich zastanawiających się, jak nauczyć dziecko sprzątać po sobie, robiąc to przy okazji tak, aby maluch nie odbierał porządkowych czynności wyłącznie w charakterze nieprzyjemnego obowiązku.
Kiedy uczyć dziecko sprzątać?
Na pytanie, kiedy zacząć uczyć dziecko sprzątać, nie ma jednej odpowiedzi. Wszystko zależy od rozwoju pociechy, poziomu zrozumienia tego, co się do niej mówi. Wydaje się jednak, że powolne prezentowanie pewnych reguł oraz zasad powinno odbywać się nawet od lat niemowlęcych dziecka. Przecież już w wieku kilku miesięcy maluchy zaczynają odkrywać potencjał swojej kreatywności. Po nauczeniu się podstawowych gestów, przenoszą swoją swobodę dookoła, np. rysując po ścianach, które wówczas trzeba zabezpieczać przed dziećmi. Osłona tapety przed bazgrołami może wiązać się z najprostszą formą edukacji. Zabieramy dziecko od ściany, kierując jego rączki trzymające kredki na kartki albo powierzchnie zdatne do rysowania. Oryginalnym rozwiązaniem będzie zaopatrzenie się w kolorowanki na ścianę, które także pokazują, iż tylko wybrane powierzchnie można brudzić bez konsekwencji. Jeżeli pociecha bawi się już z nami – na swój sposób – świadomie, powtarza pewne zachowania i dostrzega schematy zachowań czy czynności każdego dnia, tym bardziej nie ma co zwlekać, tylko zacząć pracować nad tym, jak można uczyć dziecko sprzątać. Najlepszą metodą będzie robienie tego poprzez zabawę – liczymy, ile klocków zmieści się w pudełku, układamy kolorystycznie książki albo maskotki na półkach lub patrzymy, kto pierwszy włoży do opakowania wszystkie pionki po skończonej grze planszowej. Jeśli dziecko jest na etapie powtarzania wszystkiego, co robią rodzice, tym bardziej należy to wykorzystać! Można sprezentować mu zabawkowe zestawy sprzątające, albo pozwolić maluchowi na pomoc w prawdziwych porządkach – kilkulatek może przecież odłożyć na stół lub do szafy jeden z umytych właśnie talerzy lub trzymać z Tobą rurę od odkurzacza. Im szybciej zacznie się stosować takie proste sztuczki, tym coraz więcej czynności porządkowych stanie się dla dziecka normą!
Jak nauczyć dziecko dbania o porządek?
Nawet jeśli od małego staramy się nauczyć pociechy dobrych postaw, zdarza się, że dorastając, zaczynają się buntować lub zatracać dawne przyzwyczajenia. Nieco starsze dzieci zaczynają dostrzegać, iż sprzątanie zabiera czas, jest raczej nudne i mało kreatywne. Jak nauczyć dziecko porządku, jak powinno sprzątać po sobie zabawki, jeśli zmienia się w młodego, przekornego człowieka? Można wypróbować kilka metod. Najprostszym rozwiązaniem będzie rozmowa z maluchem. Chodzi o wyjaśnienie, że w domu każdy ma jakieś obowiązki, bo w ten sposób rodzina dba o siebie nawzajem, o swoje dobre samopoczucie. Pomocne okażą się także argumenty o możliwości zgubienia się rozrzuconych zabawek lub informacja o tym, jak łatwo mogą się zniszczyć, kiedy ktoś na nie niechcący nadepnie. Jeśli to nie poskutkuje, można spróbować bardziej kreatywnego podejścia. Czemu nie zakupić dla malucha tablicy motywacyjnej? Po ułożeniu przedmiotów po zabawie, dostanie pozytywny wpis lub uroczą naklejkę w nagrodę. Wbrew pozorom, jest to dydaktyczna metoda, ucząca nie tego, że wykonanie jakiegoś zadania opłaca się ze względu na zysk materialny, ale pozwala dziecku zauważyć, iż inni naprawdę doceniają jego zaangażowanie i chęć zrobienia czegoś dobrego. Jeżeli pociecha nie rozumie jeszcze w pełni prostych, ale konkretnych przekazów, wzywających do określonego działania, w naukach można wspomóc się konkretnymi elementami w pokoju dziecka. Powraca tutaj wątek edukowania poprzez zabawę, na czym można zbudować trafiające do malucha argumenty. Dla przykładu: dziecko bawi się w kucharza? Przypomnij mu, że po każdym przygotowanym posiłku trzeba umyć naczynia ze względów sanitarnych. Jeździ po wyimaginowanym świecie samochodzikami? Zwróć uwagę, że auto zawsze powinno wrócić do garażu, to jest znajdować się w konkretnym miejscu po zakończeniu zabawy. Dostosowuj się do tego, co robi dziecko, starając się znaleźć w tych działaniach przestrzeń, w którą wpleciesz istotny przekaz. Możesz wykorzystać nawet wzór fototapety, naklejek czy innych dekoracji na ścianach: Są na nich zwierzątka? Powiedz, że nie będą się czuć dobrze w brudnej przestrzeni. Motyw z piłką u małego sportowca? Spytaj, jak planuje ćwiczyć, nie mając do tego miejsca. Działaj analogicznie, ale przede wszystkim postaraj się współpracować z dzieckiem – niech pomaga Ci w porządkach domowych. Na pewno znajdzie się coś, co może robić. Sprzątając, rozmawiajcie, wygłupiajcie się, słuchajcie muzyki albo wspólnie śpiewajcie. Pokaż, że dbanie o czystość to naturalna aktywność każdej rodziny, która może być wartościowym, pozytywnie spędzonym czasem.
Co zrobić, gdy dziecko nie chce sprzątać?
Jak nauczyć dziecko sprzątać pokój, jeśli jest całkowicie przeciwne wykonywaniu nawet najprostszych obowiązków? To niewątpliwie bolączka wielu rodziców i opiekunów. Maluch z buntowniczym uosobieniem, albo nie umiejący wygrać z lenistwem, najpewniej nie nabierze się na sprzątanie poprzez zabawę. Jak więc uczyć takie dziecko porządku? Najlepiej dalej opierać się na rozmowie i wspieraniu dziecka w działaniach. Spytaj swojego dziecka, dlaczego sprzątanie jest dla niego taką trudnością, czy możesz mu jakoś pomóc w tym zakresie, spokojnie, lecz rzeczowo przedstaw potrzebę dzielenia się domowymi obowiązkami. Odradzamy obciążanie dziecka poczuciem winy, na zasadzie: „mama i tata robią tak dużo, a ty masz tylko ułożyć zabawki”, bo nie jest to dla najmłodszych motywacją, tylko negatywna informacja, że zawodzą najbliższych i coś z nimi nie w porządku. Możecie pomyśleć o opracowaniu planu, konkretnych wytycznych, co Twoje dziecko ma u siebie zrobić. Być może jasne instrukcje, takie jak np. „włóż klocki do pudełka, książki połóż na pułkach, pościel łóżko” będą dla malucha mniej abstrakcyjne, niż samo hasło „posprzątaj w pokoju”, a także przekonają go, że faktycznie nie jest to dużo pracy. W podobnych przypadkach mogą świetnie podziałać wspomniane już tablice motywacyjne albo, co chyba najważniejsze, szczera miłość i pochwała – „jestem z ciebie dumna/dumny, że pomagasz w domu. Jesteś odpowiedzialny. Ufam ci. Możesz zrobić porządek według własnego uznania”. Innymi słowy, traktowanie dziecka, jako równego sobie w obowiązkach, na pewno zapadnie maluchowi w pamięć, podnosząc jego poczucie własnej wartości i tym samym motywując go do sumiennego zachowania.
